صندوق سهامی چیست؟

صندوق سهامی یا Stock Fund یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که باتوجه به وجود واژه سهامی در اسم آن، می‌توان دریافت که این صندوق تمرکز یا اکثر ترکیب دارایی خود را روی سهام شرکت‌های موجود در بورس یا فرابورس، سرمایه‌گذاری می‌کند. برحسب آنچه آمار می‌گوید پورتفوی این صندوق را حداقل 70% سهام و مابقی را اوراق درآمد ثابت یا اوراق مشارکت تشکیل می‌دهد. باتوجه به اینکه تمرکز این صندوق روی بازار سهام است، به‌تبع ریسک سرمایه‌گذاری بالایی دارد اما باتوجه به همین ریسک و مدیریت صحیح توسط یک تیم حرفه‌ای، این نوع صندوق یکی از پربازده‌ترین صندوق در میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز هست.

دسته‌بندی صندوق سهامی بسته به تعداد واحدهای مجاز قابل انتشار به دو نوع بزرگ و کوچک است، در صندوق‌های سهامی بزرگ تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری بین 50 الی 500 هزار و در صندوق کوچ این عدد بین 5 الی 50 هزار واحد سرمایه‌گذاری است. قابل ذکر است که ارزش اسمی هر واحد سرمایه‌گذاری در این صندوق معادل 100 هزار تومان می‌باشد.

نحوه عملکرد صندوق سهامی

همانطور که در بالا اشاره شد، عمده ترکیب دارایی صندوق سهامی را سهام شرکت‌ها تشکیل می‌دهد، صندوق پس از جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران، آن را در انواع اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند، باتوجه به اینکه سهام شرکت‌ها در طول روزهای مجاز دارای تغییرات مثبت یا منفی است، این تغییرات روی میزان بازده صندوق نیز تاثیر می‌گذارد، پس مدیریت صحیح وجوه افراد یکی از مهم‌ترین رکن فعالیت این صندوق است، وجود یک تیم متخصص از افراد باتجربه باعث می‌شود تا یک صندوق عملکرد و به تبع آن بازدهی مناسبی داشته باشد. برای مثال ترکیب دارایی صندوق سهامی پالایشی یکم را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید.

عمده سرمایه‌گذاری این صندوق روی سهام (5 سهم با بیشترین وزن) در حدود 87% است و پس از آن، 10% پورتفوی را سپرده بانکی و مابقی سبدسرمایه‌گذاری که رقم ناچیزی است را روی اوراق مشارکت، گواهی سپرده کالایی و غیره تشکیل داده است.

نحوه سود دهی صندوق سهامی

همیشه سرمایه‌گذاری در صندوق باعث ایجاد این ابهام می‌شود که صندوق‌ها همیشه سود ثابتی را به سرمایه‌گذاران خود پرداخت می‌کند، اما در مورد صندوق سهامی به این منوال نیست زیرا صندوقی که اکثر سرمایه خود را در سهام سرمایه‌گذاری می‌کند، انتظار دریافت یک سود ثابت از بازار در شرایط، کمی دور از دسترس است زیرا این نوسان در سهام است که باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران اقدام به خرید یا فروش سهام بکنند، پس میزان سود پرداختی یا در حالت کلی بازده صندوق وابسته به وضعیت بازار و مدیریت تیم آن است، در عموم صندوق‌های سهامی بزرگ، سعی بر این است تا سرمایه را روی سهم‌های شرکت‌های بزرگ که دچار نوسانات شدید هیجانی نمی‌شوند سرمایه‌گذاری کنند، بدین ترتیب این صندوق در بازار صعودی می‌تواند عملکرد بهتری نسبت به شاخص و در بازار نزولی با تغییر در ترکیب دارایی خود، اصلاح کمتری را نسبت به کلیت بازار تجربه کند.

تفاوت صندوق سهامی با درآمد ثابت

دو تفاوت اصلی میان صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی و صندوق درآمد ثابت وجود دارد، اولین تفاوت در ترکیب دارایی‌های این دو صندوق است، در صندوق درآمد ثابت عمده دارایی شامل اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی، سپرده بانکی و امثالهم است اما در صندوق سهامی، عمده دارایی سهام شرکت‌های بورسی یا فرابورسی است. دومین تفاوت که قابل حدس نیز هست، بازدهی یا میزان سود این صندوق‌ها می‌باشد.

در صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت به‌دلیل آنکه ترکیب دارایی‌ها روی کم‌ریسک‌تر است، عموما، تاکید می‌کنم که عموما بازدهی کمتری نسبت به صندوق‌های سهامی دارند. دقت فرمایید که هیچگاه نمی‌توان سود این صندوق‌ها را به‌صورت دقیق پیش‌بینی کرد اما صرفا به این دلیل که در صندوق سهامی، سرمایه‌گذاری در زمینه‌ها با ریسک بیشتری نسبت به صندوق درآمد ثابت صورت می‌پذیرد، بازدهی بیشتری را نیز در پی دارد.

انواع صندوق سهامی

صندوق‌های سهامی با توجه به روش سرمایه‌گذاری به دو دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند.

صندوق سهامی قابل معامله (ETF)

صندوق قابل معامله یا Exchange-traded Fund که در یک نوشتار جداگانه به‌صورت کامل آن را بررسی کردیم، صندوق‌هایی هستند که واحدهای آن را می‌توانند دقیقا مانند سهام در سامانه معاملاتی رابین تریدر معامله کرد، تغییرات در قیمت واحدهای این صندوق براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و این تغییرات عموما نزدیک به NAV است. البته باید متذکر شد که گاها ممکن است به دلیل عملکرد بد بازارگردان صندوق ETF یا شرایط بازار، واحدهای صندوق در قیمت‌هایی متفاوت با NAV معامله شود که باید در یک مقاله دیگر در مورد چرایی ایجاد این شکاف میان قیمت و NAV به آن بپردازیم.

صندوق سهامی صدور و ابطالی

مطابق آنچه در بالا بدان اشاره شده باید دریافته باشیم که صندوق‌های صدور و ابطالی، صندوق‌هایی هستند که قیمت واحدهای آن منطبق یا بسیار نزدیک به NAV معامله می‌شود. اگر در مورد ارزش خالص دارایی یا Net Asset Value اطلاعی ندارید باید گفت که ارزش خالص دارایی‌ها از تفاضل ارزش دارایی یک صندوق و بدهی‌های آن تقسیم بر تعداد واحدهای سرمایه‌گذاری نزد سرمایه‌گذاران بدست می‌آید.

مزایا و معابت صندوق سهامی

هر ابزار سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی دارای نقاط قوت و ضعف است و بالانس یا Trade-off میان این دو است که می‌توان در مورد استفاده از هر ابزار مالی تصمیم گرفت.

مزایای صندوق سهامی

•  نقدشوندگی سریع و بالا
• استفاده از دانش تیمی متخصصان و مدیریت حرفه‌ای
• شفافیت و نظارت توسط دستگاه‌های نظارتی
• حفظ ارزش سرمایه در مقابل تورم
• ریسک کمتر در مقابل سرمایه‌گذاری مستقیم
• سود ده بودن در بلندمدت
• سهولت سرمایه‌گذاری
• امکان سرمایه‌گذاری با پول کم
• عدم نیاز به رصد بازار

معایب صندوق سهامی

• بازده کم در کوتاه مدت
• سلب حق حضور در مجامع شرکت‌ها

سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی

در مزایای صندوق‌های سهامی به سرمایه‌گذاری با پول کم اشاره کردیم حال می‌توانیم به‌صورت شفاف منظور از پول کم را بیان کنیم. برای سرمایه‌گذاری در یک صندوق سهامی باید حداقل یک واحد سرمایه‌گذاری ار صندوق خریداری شود که این میزان در صندوق‌های سهامی مختلف، متفاوت است، البته باید ذکر کرد که تعداد خرید اولیه واحدهای سرمایه‌گذاری در امیدنامه هر صندوق ذکر شده است. در مورد صندوق سهامی ETF حداقل مبلغ مجاز برای ارسال سفارش 500 هزارتومان می‌باشد.

صندوق سهامی یا سهام؟

یکی از سوالات مهمی که سرمایه‌گذاران در مواجه به سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها مخصوصا صندوق سهامی با آن مواجه هستند، خرید خود سهام یا خرید صندوق سهامی است، در پاسخ به این سوال چندین موارد حائز اهمیت است. در ابتدا باید به این نکته توجه کنیم که ورود به بازار سهام برای معامله سهام، بدون داشتن تخصص و تجربه کافی، مصداق بارز خودکشی اقتصادی است، پس اگر در این زمینه تخصص، تجربه و زمان کافی را ندارید، بجای خرید مستقیم سهام، صندوق سهامی بخرید و مدیریت آن را به یک تیم حرفه‌ای واگذار کنید. عوامل دیگری چون میزان ریسک‌پذیری، مدت‌زمان سرمایه‌گذاری، بازدهی مدنظر در بلند مدت نیز در انتخاب سرمایه‌گذاری مستقیم (خرید سهام) و سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در سهام (صندوق) موثر است.

سوالات متداول