صندوق تامین مالی (Financing Fund) نوعی از صندوق سرمایه‌گذاری مشترک است که هدفش آسان کردن فرآیند جذب یا تامین مالی پروژه‌ها است و علاوه بر تامین مالی، مزایای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند. مهم‌ترین دلایلی که باعث پیشرفت یا توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌گردد می‌توان به مدیریت حرفه‌ای صندوق، کاهش ریسک و نقدشوندگی بالا اشاره کرد که تمامی این موارد در صندوق تامین مالی نیز وجود دارد.
صندوق تامین مالی و ساز و کار آن
اگر نگاهی دقیق‌تر به بنیان وجودی ایجاد صندوق تامین بیاندازیم درک خواهیم کرد که بسیاری از سرمایه‌گذاران خُرد برای سرمایه‌گذاری با مشکلاتی چون، عدم شناخت پروژه‌ها، نبود میل از سمت مدیران پروژه برای مذاکره با سرمایه‌گذار خُرد، عدم شناخت سرمایه‌گذاران خُرد از مدیران و سابقه آنها و ...، روبرو هستند. صندوق تامین مالی با درک این مشکلات راهکار مناسبی را برای این دسته از سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است که با جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران خُرد و کلان و با داشتن مدیریت متخصص و با تجربه روی پروژه‌های سودآور سرمایه‌گذاری می‌کنند که باعث کسب سود برای سرمایه‌گذاران و تامین مالی پروژه خواهد شد. از طرفی به‌دلیل وجود حجم مناسبی از نقدینگی در صندوق، قدرت چانه‌زنی مدیران صندوق در پروژه‌ها بالا می‌رود و می‌توانند برای دست‌یابی به سود یا بازده بیشتر با صاحبان پروژه به مذاکره بپردازند.
علاوه بر موارد ذکر شده در بالا، تامین مالی هر پروژه با گرفتن تضمین‌های قانونی همراه است تا صندوق‌ها با داشتن اهرم فشار مالی، ریسک‌های غیرسیستماتیک در پروژه را کاهش دهند، هم‌چنین به محض ورود به هر پروژه، صندوق به سرمایه‌گذارن خود گزارش‌های منظمی از وضعیت پیشرفت و وضعیت مالی پروژه ارائه می‌دهد تا سرمایه‌گذار از جغرافیای پیشرفت پروژه‌ای که روی آن سرمایه‌گذاری کرده است، آگاه شود. باتوجه به موارد ذکر شده در بالا به انواع صندوق تامین مالی که شامل صندوق‌های پروژه، صندوق‌های زمین و ساختمان و صندوق‌های جسورانه است، می‌پردازیم.
انواع صندوق تامین مالی: صندوق پروژه
صندوق تامین مالی پروژه یک صندوق با هدف ایفای نقش موثر عملی و تخصصی در روند اجرای پروژه‌ها است که این نقش را از طریق سرمایه یا حقوق صاحبان سهام در پروژه ایفا می‌کند و سرمایه‌گذاران مستقیما در منافع حاصل شده از اجرای پروژه سهیم هستند.
بسیاری از مالکان پروژه‌های بزرگ حتی با وجود اطمینان از اثربخش بودن طرح و ایده تنها به دلیل نبود منابع مالی مطمئن از اجرای ایده صرف‌نظر می‌کنند، اما پس از تصویب صندوق تامین مالی پروژه صاحبان ایده می‌توانند با طی کردن فرآیندهای مالی و اداری و ارائه طرح توجیه اقتصادی در سازمان بورس و اوراق بهادار، اقدام به کسب مجوز و تاسیس صندوق پروژه نمایند و سرمایه موردنیاز پروژه را از طریق عموم مردم تامین و در قبال این تامین مالی، واحدهای سرمایه‌گذاری پروژه را به سرمایه‌گذاران واگذار کنند.
صندوق سرمایه‌گذاری پروژه برای انجام پروژه در چهارچوب اساسنامه و رعایت مقررات موجود ابتدا باید یک شرکت سهامی خاص با نام «شرکت پروژه» تاسیس و پس از طی مراحلی می‌بایست تا شرکت از حالت سهامی خاص به سهامی عام تغییر کند و فرآیند پذیرش و معامله را در بورس یا خارج از آن را آغاز کنند. پس از اتمام پروژه به‌صورت کامل و عرضه شدن سهام شرکت، عملا فعالیت صندوق به پایان می‌رسد و تمامی دارایی‌ها و بدهی‌های صندوق به شرکت منتقل و به دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق به‌نسبت مشخصی، سهام شرکت واگذار خواهد شد. در زیر به‌صورت خلاصه فرآیند فعالیت صندوق پروژه را لیست کرده‌ایم:
- تهیه طرح توجیه ایده یا پروژه و مشخص نمودن تمامی ارکان
- اقدام و دریافت مجوز تاسیس صندوق پروژه
- ثبت صندوق در شرکت ثبت اسناد شرکت‌ها
- اقدام و دریافت مجوز فعالیت صندوق از سازمان بورس و اوراق بهادار
- تاسیس صندوق و فروش واحدهای سرمایه‌گذاری به سرمایه‌گذاران
- اتمام فرآیند تامین مالی، انحلال صندوق و تاسیس شرکت پروژه و آغاز اجرای پروژه از محل منابع صندوق
- اتمام پروژه و تبدیل شرکت پروژه به یک شرکت سهامی عام
- اتمام فرآیند تصفیه صندوق و انتقال دارایی‌ها به شرکت
در بازار سرمایه ایران برای اولین‌بار شرکت مپنا نخستین شرکتی بود که این نوع فعالیت را آغاز کرده که همچنان ادامه دارد، شرکت مپنا (مدیریت پروژه نیروگاهی ایران) با همین روش توانسته است بیش از 100 پروژه به ارزش حدودی 30 میلیارد یورو را به سرانجام برساند.
انواع صندوق تامین مالی: صندوق زمین و ساختمان
سرمایه‌گذاری در زمین و ساختمان یکی از راهکاری بسیار قدیمی سرمایه‌گذاری در دنیاست که در ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است اما این زمینه تنها برای افرادی مناسب است که از قدرت مالی بالایی برخوردار باشند و افرادی که دارای توان مالی بالایی نیستند عملا قادر به سرمایه‌گذاری در این بخش نیستند، از طرفی سرمایه‌گذاران خرد برای سرمایه‌گذاری یا خرید ملک و زمین همیشه با ریسک‌های زیادی من‌جمله کلاه‌برداری، فیک نیوز و عدم دخالت و نظارت در روند سرمایه‌گذاری، روبرو هستند.
صندوق سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان نوعی صندوق تامین مالی است که به‌منظور ایجاد یک بستر شفاف برای سرمایه‌گذاری افراد با سرمایه خُرد در صنعت ساختمان و ملک ایجاد شده است زیرا یکی از پرکشش‌ترین و پرالتهاب‌ترین بازارهای موجود در ایران بازار زمین و ساختمان است که سرمایه‌گذاری در آن بعنوان یک قاعده سرمایه‌گذاری درآمده است! این صندوق به استناد بند هـ ماده 1 قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید، با دریافت مجوز از سازمان بورس بعنوان یک شخصیت حقوقی مستقل از ارکان خود، تاسیس می‌شود.
صندوق‌های زمین و ساختمان با جذب سرمایه و منابع مالی لازم برای انجام پروژه‌های ساختمانی ایجاد شده که علاوه بر دریافت تسهیلات بانکی، یک گزینه بسیار جذاب را برای تامین سرمایه مورد نیاز سازندگان ساختمانی قرارداده است. مهم‌ترین هدف صندوق تامین مالی زمین و ساختمان حفظ قدرت خرید دارندگان واحدهای سرمایه‌گذاری این صندوق در برابر افزایش قیمت زمین و ساختمان است، که این مسئله بخاطر پیش‌بینی دقیق مدیران و مجریان و هم‌چنین وجود نظارت تخصصی براساس اساسنامه می‌باشد.
نحوه عملکرد صندوق زمین و ساختمان
از آنجایی که برای سرمایه‌گذاری در هر زمینه‌ای باید بستری از اعتماد و شفافیت موجود باشد، در این صندوق نیز برای افزایش آگاهی سرمایه‌گذاران، اطلاعات مربوط به وضعیت پیشرفت پروژه به‌صورت سه ماه یک‌بار از طریق وب‌سایت صندوق به اطلاع سرمایه‌گذاران خواهد رسید. هم‌چنین براساس قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید و ماده 143 قانون مالیات‌های مستقیم، تمامی درآمدهای صندوق تامین مالی زمین و ساختمان و هم‌چنین درآمدهای حاصل از صدور و ابطال، نقل و انتقال از مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
اگر بخواهیم به‌صورت خلاصه آنچه را تاکنون در رابطه با صندوق تامین مالی زمین و ساختمان گفته شده را مجددا ذکر کنیم: صندوق‌های زمین و ساختمان با هدف جمع‌آوری سرمایه از سرمایه‌گذاران، برای ساخت پروژه‌های ساختمانی و فروش آنها و سپس تقسیم عواید ناشی از این پروژه بین سرمایه‌گذاران تاسیس شده است.
بیشتر بخوانید:
فرآیند فعالیت یک صندوق زمین و ساختمان
- ایجاد طرح توجیه پروژه و تعیین ارکان
- اقدام و دریافت مجوز تاسیس از سازمان بورس و اوراق بهادار
- ثبت صندوق زمین و ساختمان نزد سازمان ثبت شرکت‌ها
- اقدام و دریافت مجوز فعالیت از سازمان بورس و اوراق بهادار
- تاسیس صندوق و آغاز فروش واحدهای سرمایه‌گذاری
- عملیات ساخت پروژه و فروش واحدها
- تقسیم سود بین سرمایه‌گذاران
انواع صندوق تامین مالی: صندوق جسورانه
صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه (Venture Capital) یک صندوق سرمایه‌گذاری برای تاسیس و راه‌اندازی استارت‌آپا یا کسب‌و‌کارهای نوپا و یا کوچک اما با توان رشد و کسب بازده در بلندمدت است. صندوق‌های سرمایه‌گذاری اشاره شده در بالا که شامل صندوق پروژه و صندوق زمین و ساختمان هردو مربوط به پروژه‌های بزرگ هستند اما این صندوق تامین مالی منبع بسیار مناسبی برای تامین مالی و راه‌اندازی یک کسب‌و‌کار کوچک است که دارای منابع مالی نیست.
در اینجا ذکر این نکته ضروری است که صندوق جسورانه به‌دنبال تامین مالی پروژه‌هایی با پتانسیل بازدهی بالایی است که به‌تبع آن باید ریسک بالایی را نیز متحمل شود، به‌همین خاطر است که سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها باید آگاهانه و از روی منطق معاملاتی باشد، زیرا درصورت عدم رعایت این موارد، سرمایه‌گذاری از حالت آگاهانه خارج شده است.
صندوق‌های جسورانه معمولا در ازای تصاحب بخشی از سهام شرکت، حاضر به تامین مالی پروژه هستند و همین شریک شدن در سهام شرکت باعث می‌شود تا صندوق بتواند در نحوه مدیریت شرکت نیز تاثیر مثبتی داشته باشد. صندوق‌های جسورانه عموما در قالب یک هلدینگ تشکیل شده و چندین شرکت دانش‌بنیان که زیرمجموعه این هولدینگ هستند را تامین مالی می‌کند.
سازوکار و هدف صندوق جسورانه
تمرکز و هدف صندوق سرمایه‌گذاری جسورانه جمع‌آوری وجوه از سرمایه‌گذاران خُرد و کلان و تامین مالی شرکت‌های تازه تاسیسی که دارای پتانسیل رشد بالا دربرابر پذیرش ریسک بالا، می‌باشد. اگر کمی از مسئله کسب سود برای سرمایه‌گذاران فاصله بگیریم این صندوق یکی از صندوق‌های بسیار کارآمد در بحث ایجاد اشتغال و حمایت از ایده‌ها محسوب می‌شود زیرا بسیاری از صاحبان ایده برای یاقتن سرمایه‌گذار باید مسیرهای طولانی و عموما بی سرانجامی را بپیمایند اما وجود این صندوق باعث می‌شود تا این افراد با طی فرآیندهای مشخص و دقیق، منابع لازم مالی برای تحقق‌بخشی به ایده خود را کسب کنند.
از سمت دیگر وجود صندوق جسورانه برای سرمایه‌گذاران کلان یا درشت بازار نیز فرصت مناسبی است تا سبد سرمایه‌گذاری خود را با سرمایه‌گذاری روی ایده‌های نوین و فناوری‌های پیشرفته، بدون درگیر شدن در معظلات و چالش‌های پیش‌روی این فناوری، تنوع ببخشند.
دقت داشته باشیم که با وجود تهمیدات لازم برای کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، باید به این نکته دقت کنید که هیچ تضمینی در رابطه با دریافت سود از سرمایه‌گذاری در این صندوق وجود ندارد و این مسئله ارتباطی به نوع پروژه‌های تحت حمایت مالی صندوق، ندارد زیرا ماهیت این صندوق‌ها در تمام دنیا دارای ریسک بالا و به‌تبع آن بازده بالایی هستند.
دیدگاه خود را بنویسید